– 22 oktober 2028 –
Tomas Termote – maritiem archeoloog en historicus – is één van ’s werelds meest vooraanstaande experts op het gebied van de Duitse U-boot vloot van WO1.
Zijn boek War Beneath the Waves, de maatstaf voor historische informatie met betrekking tot U-boten uit die tijd, is een hoogtepunt van jarenlang onderzoek en exploratie die hebben geleid tot de ontdekking en identificatie van schepen waaronder UB-29 in 2017, UB-32 in 2019 en UB-27 in 2022.
Ondersteund met heel wat beeldmateriaal vertelt Tomas ons hoe het verloop van de identificatie van de Duitse duikboot UB57 gebeurde.
Noordzee wrakken
Het kleine stukje Noordzee voor de Belgische kust lijkt bezaaid te zijn met heel wat scheepswrakken; er zijn momenteel 280 gekende wrakken. 32 % hiervan zijn oorlogsschepen en 5 % voor het merendeel Duitse duikboten. Tijdens WO1 – niettegenstaande heel wat vernieling werd aangebracht aan geallieerde schepen – zonken er 73 Duitse U-duikboten; dit was 80 % van hun onderzeeërsvloot.
In de Belgische wateren zijn er 11 duikboten uit WO1 gelokaliseerd. Dat het er zoveel zijn komt door het feit dat de Duitse Marine een duikbootbasis – deels overdekt – had gebouwd in Brugge. Van daaruit kon men via de havens Zeebrugge en Oostende gemakkelijk opereren in de Noordzee.
UB54 tot UB59
Westelijk van het Belgisch zee territorium vlak bij de Franse wateren en niet ver van de West-Hinder, lag nog een wrak van een U-boot die nog niet werd geïdentificeerd. Het is een type UB-III duikboot waarvan de romp volledig door korrelig zand was bedekt; alleen de toren stak nog boven het zand uit en ook enkele kleine details boven op de romp.
Met deze beperkte aanwijzingen kon men alleen het type bepalen. De duikboot hoorde in de serie UB54 tot UB59. Er moesten dus andere opzoekingen en duiken gedaan worden om zekerheid te krijgen over welke duikboot het zou gaan.
O.a. in 2017 werd ook al een zo een mysterie opgelost bij de identificatie van de UB29. Dit gebeurde eveneens door Tomas Termote. Deze duikboot werd teruggevonden voor de kust van Oostende op een heel andere plaats dan men dacht dat hij zou vergaan zijn. Dit haalde wereldnieuws.
De boot bij de West-Hinder moest dus verder worden onderzocht. De korrelige zandbodem op 20 meter diepte was van dien aard dat vrijmaken van het wrak bijna niet mogelijk was. De U-boten droegen wel opschriften aan de buitenzijde, zoals een geschilderd nummer op de toren, maar na een eeuw op de bodem te liggen is dit lang verdwenen. Alleen de gravering of inscriptie tussen de schroefbladen kon grotendeels zekerheid brengen.
Zand webbaggeren!
Eind vorig jaar kwam een baggerschip van de Deme Group ter plaatse en die waren bereid om zand voorzichtig weg te blazen en terug over het wrak te plaatsen na een identificatie. Duikers zouden dan op de vrijgekomen delen van de duikboot trachten enige identificatie te vinden.
Door het slechte weer moest die duikactie enkele dagen worden uitgesteld met de vrees dat het zeebodemzand terug de geblazen put zou vullen.
Men had geluk en beide schroeven konden worden gefotografeerd. Eén schroef leek te verwijzen naar de reeks van duikboten waarvoor ze dienstig kon zijn. De andere schroef echter had een duidelijke inscriptie met UB57.
Lees ook: De boot was geïdentificeerd (VLIZ) en Nieuwskoppen.be.
Familie
De nodige stappen werden gezet bij officiële instellingen om de identificatie te registreren en ook eventueel familieleden terug te vinden.
De Volksbund in Duitsland en de Duitse ambassade in België waren heel ontvankelijk en behulpzaam en tevreden met de ontdekking. Het was wel moeilijk en tot bijna onmogelijk om nabestaanden te traceren omdat er in Duitsland nog altijd wat van een stigma hangt bij het vermelden van de oorlog.
Men wist dat de onderzeeër op terugweg was vanuit het zuiden van de Noordzee naar Zeebrugge. Ze had nog pas drie schepen getorpedeerd. Op 14 augustus 1918 werd alle contact verbroken. 34 opvarenden kregen een zeemansgraf.
Enkele dagen later op het strand van Vlissingen spoelden vijf lijken aan. Ze maakten deel uit van de bemanning van de UB57. Onder hen de commandant Johannes Lohs. Ze kregen een begraving in Vlissingen en later – na de oorlog – werd Lohs begraven in Nederland en de andere bemanningsleden in Vladslo.
Toen het bericht van de identificatie van de UB57 in het blad Der Spiegel in Duitsland verscheen, werd dit opgemerkt door een achterkleinzoon van de commandant. Armin Scharlach reageerde en kon uiteindelijk in juli 2025 een duik ondernemen naar het wrak.
Samen met Tomas Termote dook Armin Scharlach naar de boot van zijn overgrootvader. Hij bevestigde een aandenken op de romp. Focus WTV maakte hierover een verslag.
Nog acht wrakken van onderzeeërs wachten op identificatie, weliswaar buiten de Belgische wateren. Alle wrakken van de U-boten worden als erfgoed beschouwd en horen toe aan Duitsland.
Foto’s © Tomas Termote.
